PACTA ET CONSTITUTIONES
LEGUM LIBERTATUMQUE

Exercitus Zaporoviensis

 

INTER ILLUSTRISSIMUM DOMINUM DOMINUM PHILIPPUM ORLIK, NEOELECTUM DUCEM EXERCITUS ZAPOROVIENSIS, ET INTER GENERALES, COLONELLOS, NEC NON EUNDEM EXERCITUM ZAPOROVIENSEM, PUBLICO UTRIUSQUE PARTIS LAUDO CONVENTA AC IN LIBERA ELECTIONE FORMALI IURAMENTO AB EODEM ILLUSTRISSIMO DUCE CORROBORATA, ANNO DOMINI 1710, APRILIS 5, AD BENDERAM.

 

IN NOMINE PATRIS ET FILII ET SPIRITUS SANCTI , DEI IN SACROSANCTA TRINITATI GLORIFICATI.

Fiat ad perpetuam Exercitus Zaporoviensis gentisque Rossiacae gloriam et memoriam.

 

CONFIRMATIO HORUM PACTORUM A REGE SUECIAE.

Nos Carolus XII., Dei Gratia Suecorum, Gottorum Vandalorumque Rex, Magnus Princeps Finlandiae, Dux Scaniae, Esthoniae, Livoniae, Careliae, Bremae, Verdae, Stetini, Pomeraniae, Cassubiae et Vandaliae, Princeps Rugiae, Dominus Ingriae et Wismariae, nec non Comes Palalinus Rheni, Bavariae, Iuliaci, Cliviae et Montium Dux, etc., etc. Omni­bus et singulis, quorum interest, aut quoquo modo interesse potuerit, notum testatumque facimus: Quod quum inclyta Gens Rossiaca atque universus Exercitus Zaporoviensis unanimis votis et suffragiis sibi Ducem eligerit, Illustrissimum Dominum Dominum Philippum Orlik in locum pie defuncti Ducis Iohannis Mazeppae, atque in certas leges et conditiones cum eodem, de rite et secundum antiquas patriae constitutiones administranda Republica, deque tuenda avita religione atque illibata conservanda libertate et privilegiis omnium et singulorum consenserit, humillime a nobis petens, ut quae ita liberis animis vocibusque in aequam constantem et nunquam temerandam imperandi et parendi formam concepta, conclusa et sancita sunt, authoritate Nostra Regia corroboraremus et rata esse iuberemus. Nos proinde non mi­nus quam praedecessores Nostri gloriosae memoriae Reges Sueciae inclytam Gentem Rossiacam atque universum Exercitum Zaporoviensem singulari gratia et favore prosecuti sumus, eiusdem commodis ac incrementis impense studuimus, praedictas conditiones seu Pacta et Constitutiones legum libertatumque Exercitus Zaporoviensis inter Illustrissimum Ducem Dominum Dominum Philippum Orlik et Primores Gentis Rossiacae, nec non inter eius­dem Exercitum Zaporoviensem publico utriusque partis laudo conclusas ac in libera eleclione ab eodem Illustrissimo Duce die 5-ta Aprilis, anno 1710, iurisiurandi religione confirmatas vi­dimus, approbavimus et rati habuimus , quemadmodum Nos eadem, ut pote quae non alium scopum sibi praefixum habent, quam salutem el utilitatem pub­licam hisce approbamus et rati habemus, verbo Regio Nostro spondentes, Nos easdem semper protecturos. In quorum omnium majorem fidem Instrumentum hoc corfirmatorium manu Nostra subscriptum, Regio Nostro sigillo corroborari iussimus. Dabamus ad urbem Benderam die Mai X, anno Domini MDCCX.

Carolus

L. S. H. G. von Mullern.

 

PERORATIO AD S-AM R-AM MAIESTATEM SUECIAE DUCIS DOMINI PHILIPPI ORLIK, POST SUAM ELECTIONEM ET CONFIRMATIONEM HABITA.

Sistor tibi, Fortissime ac Fortunatissime Rex, neoelectus Dux Exercitus Zaporoviensis. Cadere debueram nisi S-ae V-ae R-ae Maiestatis hostibus formidabilis, fidelibus autem subditis benevola dextera cadentem fulciret, labentem suffragaretur.Egone, Potentissime Rex, magnitudinem nominis et ominis Ioannis Mazeppae, quorum maior in nostra patria non surrexit adimplebo? Qui nondum mensuram meritorum adimplevi? Ego ne ruenti inpraeceps Rossiacae patriae zodiaco baiulos submovebo humeros incapax tanti honoris, plus dicam oneris Athlas? Ego ne quassatam tot turbinibus el procellis Rossiacam navim ad aureas ferreo hoc saeculo insulas regam et dirigam, inassuetus tanti regiminis et muniminis Argonaut ? Ego ne custoditam Moscovitico dracone pulchram Ariadnam, patriam nostram, ex labyrintho immanis servitutis in antiquam reducam libertatem erraticus per variarum ambages viarum Thesaeus? Favebis, tamen, Clementissime Rex, publicis Votis nostris Exercitumque Zaporoviensem plusquam sub Aiacis clypeo, sub inconcusso protectionis suae umbone fovebis. Beabis promontorio bonae spei fractam densis fluctibus Rossiacam cymbam. Propulsabis Moscoviticum portentum heroico pectore, quo magnanimum gestas leonem. Ego vero opus manuum Tuarum dum Ducales capesso curules, immortales creatori meo, S-ae V-ae R-ae Maiestati, ad aras et arma eius consecro gratiarum actiones milleque basiis victricem S-ae V-ae R-ae Maiestatis veneror dextram.

 

DIPLOMA ASSECURATORIUM PRO DUCE ET EXERCITU ZAPOROVIENSI.

Nos Carolus, Dei Gratia Suecorum, Gottorum Vandalorumque Rex et cet., universis et singulis, quorum interest, aut quoquo modo interesse poterit, notum hisce testatumque facimus, quod quum Illustrissimus Dux Exercitus Zaporoviensis Dominus Philippus Orlik, atque inclyta Gens Rossiaca sub iugo impotentis Dominationis Moscoviticae anhelantes , et tantum non defessi innumeris istis calamitatibus et iniuriis, quas inde a multis retro annis contra ius et fas coacti fuerant sufferre ad opem et tutelam nostram confugerint, subque variis fortunae ictibus non modo dignam fortibus viris constantiam et intemeritam erga Nos fidem conservaverint, verunm etiam postquam auspicia nostra seculi socia Nobiscum arma contra communem hostem iuxerunt, tot tantaque documenta fortitudinis ac fidelitatis suae Nobis dederunt, ut certo persuasi sumus eosdem non destituros ab honesto hoc proposito suo, priusquam asserta in libertatem patria sua, Moscorum dominatio refrenetur atque intra iustos cancellos reducatur. Nos idcirco, qui non minus quam predecessores Nostri gloriosissimae memoriae Reges Sueciae saluti ac libertati inclytae Gentis Rossiacae huius impense sludemus eamque semper auctiorem ac magis florentem reddere cupimus, publico hoc Diplomate declaramus, quod iustissima ar­ma, quae contra Czaarum Moscoviae sumere coacti fuimus, non simus deposituri, aut aliquas pacis conditiones admissuri, nisi simul Illustrissimus Dux et Exercitus Zaporoviensis una cum universa Gente Rossiaca, exuto Moscovitico iugo, in pristinam libertatem plene restituantur atque securitati eorum limitumque integritati per futurum pacificationis Tractatum, quovis meliori modo prospiciatur provideaturque, ne a potentioribus vicinis quovis sub praetextu opprimantur, aut iuribus eorum in posterum quidquam derogetur. Verbo Nostro Regio insuper spondentes omnes eos, qui communicato prius Nobiscum consilio in societatem armorum cum bellicosa hac Gentie venire volent contra communem hostem, paria studia et officia Nostra in procurandis ipsorum commodis atque efficaciter luendis illorum iuribus esse experturos, quam primum de pa­ce restauranda fuerit laboratum. In quorum omnium maiorem fidem Diploma hoc assecuratorium, manu Nostra signatum Regio Sigillo corroborari iussimus. Dabamus ad Urbem Benderam die X Maii, anno MDCCX.

Carolus

Locus Sigilli H. G. von Mullern

 

LITTERAE REGIS SUECIAE AD ZAPOROVIENSES.

Carolus etc. Salutem et Regiam Nostram Benevolentiam Attamano Koszowy et inclyto Exercitui Zaporoviensi. Postquam per Ablegatum Nostrum extraordinarium ad Portam Otomanicam certiores facti sumus de istius Aulae promptitudine ac prona voluntate non tantum ad spondendam, verum etiam re ipsa praestandam ac statim solvendam summam illam argenti, quam in Nostros usus exhiberi depoposceramus, in mandatis quidem dedimus Illustrissimo Domino Duci Orlik, cum Iassiis hinc abiret, ut dissipatas ac dispersas cohortes Gentis Cosaticae ad certum diem in unum locum convenire iuberet, quo pecuniae illae, quas ex gratia illis destinavimus, moti potissimum eorum fide et constantia erga Nos, facilius promptiusque iisdem distribuerentur. Verum quandoquidem subito iam facta mutatio Supremi Ministerii Otomanici cursum negotiorum publicorum in ista Aula abruperat ac moram rebus omnibus iniecerat, solutio quidem promissae pecuniae ad praestitutum antea tempus fieri non potuit, sed quae tamen brevi sequetur ac re vera vobis hic repsaesentabitur. Quo quidem tempore Nos statim memores, quam celeri vobis auxilio opus est, adnumerari unicuique vestrum curabimus eum pecuniae modum, quem ex Gratia Nostra Regia vobis destinavimus. Interea autem, ne quid expectationem vestram moraretur, quum pecuniae adfuerint, iubemus vos omnes, quibus cura hic commissa est, indicem seu iustas tabulas om­nium centuriatuum, vulgo Curenni dictorum, cum numero militum sub iisdem comprehensorum confectas, ad Nos quam primum transmittere, ut distributio pecuniarum secundum easdem absque ullo temporis impendio fieri possit. De caetero vos omnes ac singulos solenni Nostro favore amplectimur ac Divinae tulelae sedulo commendamus. Dabamus ad urbem Benderam die 26 Augusti, anno 1710.

 

AD HANUM A REGE SUECIAE.

Nos Carolus etc. Serenissimo ac Potentissimo Principi Do­mino Dewlet Gierai Crimensium, Perocopensium ac Nahaiensium Tartarorum Magno Hano, Amico Nostro Charissimo, salutem et Regiam Nostram benevolenliam. Serenissime ac Potentissime Princeps, Magne Hane, Amice Charissime. Missus ad Nos officialis et fidus Minister, Achman Aga, literas Serenitatis Tuae Nobis adtulit, ac quae praeterea in mandatis habuerat, coram rite exposuit. Gratias, quo par est verborum, honore agimus Serenitati Tuae de testata solicitudine pro Salute Nostra atque prosperiore rerum omnium successu, Deum Ter Optimum Maximum rogantes, ut vires, non tantum ac valetudinem Serenitatis Tuae fulciat ac roboret, sed consilia quoque eius ac conatus omnes pro bono publico fortunatos reddat. Et quoniam ratio ac communis utilitas postulat, ut invicem amice communicemus, quae hac potissimum tempestate nobis accidunt ac rerum nostrarum statum propius contingunt, non intermittendum esse duximus, quin Serenitatem Tuam statim certiorem faceremus de fama illa, quae nuper ad Nos perlata est, nimirum: em­porium Nostrum Rigense fame a Moscis ad deditionem coactum esse. De cuius quidem rei veritate Nos eo iustiores habere possemus dubitandi causas, quo certius constat istum rumorem sparsum esse ab hostibus Nostris non insuetis talium fallaciarum, ut orbi imponant ac eiusmodi commentis gloriam armorum suorum extollant. Quicquid tamen eius rei sit, quod brevi quidem patefactum iri, certum est; illud sane, quod extra omnem controversiam positum esse existimamus, acerrimo Serenitatis Tuae iudicio considerandum submittimus, nimirum, quam periculosum quamque noxium futurum esset rebus non tantum Otomanicis, sed etiam Serenitatis Tuae propriis, si Mosco libertas ac tempus relinqueretur dominationis suae terminos versus Regna Nostra proferendi ibique potentiam suam ita stabiliendi confirmandique, ut postmodum tute et cum effectu possit vastos animi sui conatus exequi contra Imperium Otomanicum et Regiones Serenitati Tuae subiectas, subiugata prius tota Ukraina atque delelis et extirpatis veteribus incolis, quemadmodum eum isthuc omnia insatiabili dominandi libidine animo agitare, intelleximus. Non equidem dubitamus, quin Serenitas Tua pro solenni Sua prudentia atque longo rerum usu perspiciat, non esse ulterius cunctandum, sed invalescentem hanc communis hostis potentiam omnibus viribus quantocius retundendum atque in ordinem redigendum esse. Quod Deo benedicente facillime perfici posse videtur, si Serenitas Tua admonuerit Aulam Otomanicam, propriae Suae utilitatis necessitatisque causa, arma capiendi con­tra Moscum atque spe simul cum valida manu irruptionem fecerit in Moscoviam, ut hostis pluribus in locis uno eodemque tempore petitus, divisis ac disparsis viri­bus, facilius superari atque ad aequas pacis conditiones cogi possit. Sin secus factum fuerit, aut Nos pro re nata in subitam pacem consentiremus, ad quam Nobiscum ineundum hostis promptus ac proclivis est, maxime si ex concessione Nostra loco aliquo sibi opportuno ad mare Balticum potiri possit. Tum quidem totas vires suas conversurus est contra Imperium Otomanicum at­que Regiones Serenitatis Tuae cum summo utriusque periculo et detrimento. Quod Serenitati Tuae cum auxilio Portae Otomanicae antevertere ac declinare iam facillimum fuerit. Quemadmodum Nos quoque nulli dubitamus, quin Serenitas Tua pro Sua erga Nos prona voluntate, non minus quam proprio status Sui commodo et emolumento, quod desideramus, effectui datum sit. Quam de caetero Divinae tutelae sedulo commendamus at­que prosperos rerum successus ex animo eidem adprecamur. Dab. ad urbem Benderam die 30 Augusti, anno 1710.

 

AB AULICO CANCELLARIO REGIO AD VISIRIUM HANI.

Non gravabitur, uti spero, Illustrissima Dominatio Vestra, ex literis S-ae R-ae Maiestatis Sueciae Regis ac Domini mei Clementissimi ad Serenissimum ac Potentissimum Tartarorum Hanum, cognoscere non tantum, quid Mosciis deblateret decapta a sese post longam obsidionem urbe Ri­ga, sed etiam quid praeterea moliatur atque exequi tentet cont­ra Portam Otomanicam atque Ditiones Serenissimi Hani postquam potentia eius circa limites Regni Sueciae pace ad votum firmata atque stabilita fuerit, V-a Dominatio pro solenni Sua prudentia facile intelligit, quid consilii in eiusmodi rerum discrimine sit capiendum, quidve omnino faciendum, ut nimium invalescens hostis huius potentia atque immensa eius dominandi li­bido simul refraenetur ac compescatur? Si enim Rex ac Dominus meus Clementissimus oblatas a Mosco pacis conditiones admiserit atque consenserit in cessionem alicuius loci ad mare Balticum, fieri etiam non potest, quin tempestas haec, quae iam quasi e longinquo minatur, tota mole sua subito desaeviat in Imperium Otomanicum atque vicinos quaquaversum populos cum insigni eorum clade et detrimento. Scio quidem Illustrissimam Dominationem V-am haec omnia dudum perspexisse atque serio secum perpendisse, quo pacto imminenti huic malo sit occurrendum? Saltem moneo adesse nunc tempus rei agendae opportunatissimum, quod si praeterierit, frustra postmodum requiretur. Atque propterea nullus dubito, quin Dominatio V-a mature expensa negotii huius gra­vitate ac necessitate, non tantum ipse propendeat in bellum communi hosti quantocius inferendum, sed etiam caeteros Serenissimi Hani Ministros seu Murzas in societatem eiusdem consilii inducat. Quod reliquum est Do­minationem V-am Divinae tutelae commendo atque felicia quaevis eidem ex animo apprecor, permanens semper,

Illustrissimae Dominationis V-ae etc.

Mullern

 

AD ZAPOROVIENSES A REGE SUECIAE.

Nos Carolus etc. etc. Supplices literas vestras die 11 mensis huius ad Nos datas non si­ne commiseratione vidimus: aegre omnino ferentes inopiam rerum, ad victum et amictum necessariarum, qua vos in dies premi conquaerimini, eandem Nos sane dudum levare ac solari volueramus , si res Nobis semper in proclivi fusset. Quemadmodum autem antea Nos vobis promisimus auxilium Nostrum, ita idem quoque nunc hic repetimus, spondentes, quod intra paucorum dierum decursum opere ipso sentietis indigentiam v-am a Nobis levatum iri. Porta Otomanica sua sponte nuper Nobis mdicaverat sese paratam esse ad hospitia et alimenta necessaria subministranda omnibus iis, qui signa Nost­ra secuti in fide et obsequio erga Nos persistunt. Cuius beneficii vos, quotquot in officio perseveratis, brevi participes eritis, ita quidem, ut praeteritorum laborum et perpessae hactenus inediae fructum uberrimum sic persentiatis. Pecunias quoque, quas promiseramus paucis posthinc diebus, vobis adnumerari iubebimus, adeo, ut nullum gratiae et munificentiae Nostrae genus in vo­bis nimium licet et intempestive iam querulis claudi simus passuri. Vos modo perpendite, quam indecens et indignum fortibus viris sit dimissionem crepare eo tempore, quo auxilium tantopere desideratum prae foribus est. Usque eo sane ex gratia proni sumus ad vos sublevandos fovendosque omnibus iis, qui pe­nes Nos sunt, quorum luculenta satis documenta toties antea vobis dedimus alque adhuc da­re parati sumus; si modo in fi­de et debita obedientia permanseritis. Ad supplices literas vestras hoc clementer respondere voluimus, Divinae vos tutelae sedulo commendantes. Dab. ad urbem Benderam 12 die 7-bris, anno 1710.

 

AD HANUM AB EODEM.

Carolus etc. Redditae sunt Nobis literae Serenitatis Tuae a scriba Mustafa Aga, quem Serenitas Tua ad Nos ablegaverat, ut una cum ipsis literis atque iisdem adiuncta schedula oretenus Nobis exponeret ea, quae No­bis scitu et iucunda et utilia forent. Pergratum Nobis fuit hoc amicitiae officium lubentesque Nos vices eius reddere parati su­mus. Quemadmodum etiam Nos in eum finem nunc, postquam certiores sumus facti Serenitatem Tuam ad requisitionem Magni Soltani meditari iter Constantinopolim, ablegamus ad eundem vigiliarum Nostrarum Praefectum, nobilem Nobisque since­re fidelem Suenonem Lagerberg, ut non tantum hasce literas Serenitati Tuae reddat Nostramque salutem diligenter ei nunciet, cum voto prosperi faustique itineris, sed etiam ut securam reddat Serenitatem Tuam de sincera amicitia constantique proposito Nostro eiusmodi consilia ineundi, quae hoc rerum statu ad com­mune utriusque Nostrum Commodum et utilitatem promovendam et firmandarn necessaria videri poterunt; neque enim dubitamus, quin Serenitas Tua satis iam informata de scopo atque intentione Nostra, quum pervenerit ad Portam Otomanicam atque ibi invenerit ad Supremum Visiriatum evectum esse amicum suum, virum probum, fortem zeloque indutum, de publica cau­sa bene merendi, facile instructura sit Magnum Sultanum ad rite exponendam veram status sui utilitatem atque sic una Nobiscum amplectenda utendaque omnia efficacia media, quibus invalescens Moscorum potentia frangi nefariisque ipsorum conatus tam contra Portae Otomanicae, quam Serenitatis Tuae ditiones et provincias retundi possint. Ad quod opus perficiendum Nos Serenitati Tuae omnem curam et studium hisce etiam atque etiam contendimus Deumque rogamus, ut benedictione sua conatibus suis quam primum prosperos successus largiri dignetur. Quae ad hanc rem plura pertinent, coram expositurus sit vigiliarum Praefectus Lagerberg, cui ut plenam fidem adhibeat Serenitas Tua, amice nunc contendimus. Quod reliquum est propria vota Nostra pro felici itinere hic repetimus atque Serenitatem Tuam Deo Ter Optimo Maxinio in omnigenam prosperitatem sedulo commendamus. Dab. ad urbem Benderam 8-bris die 8-a, anno D-ni 1710. etc.

 

AD EUNDEM HANUM AB EODEM.

Carolus etc. Serenissimo ac Potentissimo etc. Serenissime ac Potentissime Hane, Amice Honorate. Responsorias Serenitatis Tuae ad priores Nostras ad ipsam datas, rite Nobis reddidit Sultanus, Serenitatis Tuae perdilectus filius, quem ad Nos visendos atque Tuo nomine salutandos amice miserat. Pergratum Nobis sane erat ex iisdem intelligere Serenitatem Tuam non modo adhuc constanter inhaerere captae sententiae de communi Nostra causa atque ulilitate fideliter procuranda, sed etiam confidere eandem causam Nostram communem in Porta Otomanica prosperos habituram esse successus. Quapropter Nos certi iam sumus Sere­nitatem Tuam nihil esse praetermissuram, quod ad arduum non minus, quam salutare hoc opus quantocius perficiendum pertinere unquam possit. Quod operationes bellicas attinet, de quibus Serenitas Tua Nostram sententiam novisse desiderat, perscripsimus de ea re ad Generalem Poniatowscium, qui Constantinopoli Sere­nitatem Tuam revereri et coram alloqui, mentemque Nostram fusius explicare allahorabit. Optamus saltem, ut Deus Optimus Maximus conatibus tam iustis tamque salutaribus benedictionem suam addere dignetur, cuius Divinae tutelae Serinitatem Tuam animitus commendamus. Dab. ad urbem Benderam die 14. 8-bris, anno D-ni 1710 etc.

 

AB EODEM REGE SUECIAE AD SIECZ.

Carolus etc. Attamano Koschovino et universo Exercitui Zaporoviensi ad Borysthenem salutem et Regiam Nostram benevolentiam. Humillimas literas Vestras die 13 mensis huius ad Nos datas clementer, accepimus atque ex iisdem laeti intelleximus gratum vobis fuisse donum, quod ad testandum Regium Nostrum favorem et munificentiam vobis misimus, et quem admodum adprobamus atque etiam plurimum laudamus officia vestra in tuendis hactenus atque ad Nos deducendis subditis Nostris, qui custodia Moscovitica elapsi, ad vos pervenerint; ita quoque eandem promptitudinem ac studium erga Nos, qui simili in casu auxilio vestro opus fortassis habituri sunt, sedulo hisce commendamus. Speramus per Dei gratiam Nos posthac occasionem uberiorem nacturos esse vobis exhibendi plura ac maiora Regiae Nostrae gratiae ac patrocinii documenta, postquam Porta Otomanica palam est professa sese a partibus Nostris stare, unde etiam vobis haud dubia affulget spes intra bre­ve tempus revisendi patriam ac lares vestros, impotenti iugo hostium hactenus oppressos. Quod reliquum est vos Divinae tutelae clementer commendamus. Dab. ad Bendcram die 27 , 9 - bris , anno 1710 etc.

 

A DUCE ORLIK AD HANUM.

Quantam laetitiam corde et animo ex visione Serenitatis V-ae percepi quantaque liberationis Nostrae spe fruor ex conferentia eius, in qua salus Dominii Crimensis et Ukrainae publica nititur, lingua eloqui non valet, vox faucibus haeret et calamus in exprimendo fatiscit, vota solum alato amore sequuntur et concomitantur Serenitatem Vestram, ut Deus Ter Optimus Maximus solicitas Serenitatis V-ae curat et conatus felici coronet effectu et eventu, intentionesve eius salutares prosperis benedicat successibus. De operationibus belli utinam feliciter incipiendis, iam sa­tis fuso colloquio cum Serenitate V-a conferre non praetermisi; inter caetera vero hoc oblivioni tradidi, quod communi integritati praefulgidae Portae et Serenitati Tuae convenire potest, nimirum combustio classis navalis ad Voroniż a Moscis erectae, cuius ruinae omnis applicanda sit cura, ut quantocius in primo belli passu perficiatur, ne hostis effrenata rabies saeviat illa classi in Imperium praefulgidae Portae et Dominium Serenitatis Vestrae Crimense. Habeo et alia proponenda, quae calamo confidere non ausus, ore autem proferrem, si haberem honorem promovendae utilitatis publicae una cum Serenitate Vestra Constantinopoli; nunc vero geminatis votis opto omnia prosperrima Serenitati V-ae, cuius gratiae et favoribus in perpetuum me et Exercitum Zaporoviensem consecro maneoque etc. Benderae 8 - bris 28 die, anno 1710 etc.

 

AB EODEM ORLIK AD PRINCIPEM MOLDAVIAE MAUROCORDATUM.

Insistens gloriosis antecessoris mei, pie defuncti Ducis Mazeppae, vestigiis, qui et iura vicinitatis et foedera strictae amicitiae cum Celsissimis Principibus Moldaviae illibato candore observabat ac intaminata confidentia erga Celsitudines Suas ferebatur, capio tritum solito cultu iter ad Celsitudinem V-am, cum mihi et Principalis eius praeeminentiae gratulandi officium et solennitas redevivi Victoris X-ti, et munus Ministerii mei noviter oblati praeambulo cursu, liberum ad Celsitudinem V-am praebeat aditum. Sistor igitur cum gralulatorio applausu ad emeritos Celsitudinis V-ae curules, inter publica ovantis Moldaviae tripudia, cuius Celsitudo V-a, fatigata diuturna expectatione vota, capaci Suo tanti Principatus animo refecit acquietavitque. Ivit Celsiludo V-a si­ne ambitioso fastu ad Principales fasces, tot meritorum pervagata semitas, stetique ad gloriae metam sine omni invidiae metu, quam favens et fovens in sinu suo Celsitudinem V-am fortuna victricibus calcandam proiecit pedibus, ut victor evaderes, qui victoriam nomine et omine resonas. Beabit redivivus Victor X-tus felici eventu ulteriora vota Celsitudinis Vestrae concomitabiturque in omni gressu Celsitudinem V-am victorioso eius nomini triumphales praeferens manipulos, ut quidquid calcaveris laurus fiat. Haec sunt mea intima desideria, quae in holocaustum emerito Celsitudinis V-ae honori offero atque me totum et Primores Exercitus Zaporoviensis, praesertim Magnificos Dominos Ioannem Lomikowski, Generalem castrorum Metatorem, et Demetrium Horlenko, Colonellum Prilucensem, sub speciali Celsi­tudinis V-ae protectione Iassiis degentes, gratiae, favori et benevolentiae eius consecro, manens cum omni obsequiorum genere in perpetuum etc. Benderae Aprilis 20 die, anno 1710 etc.

 

AD EUNDEM AB EODEM.

Cum iustitia distributiva iubeat reddere cuique suum, igitur Mag. Dominus Colonellus Prilucensis praevia mea instantionali prece, quam ad sacrum Celsitudinis V-ae tribunal interpono, in luctuoso suo statu, compellat Orthodoxam compassionem et iustissimum Celsitudinis V-ae iudicium, ut illo Celsitudo V-a possit discernere causam inter ipsum et Dominum Magnum Banum, qui in fidem suam mutuo ad praefixum terminum acceptis a praefato Domino Colonello cen­tum octoginta et septem ducatis, in fugam ignotis viis proiectus, sibi commodum, creditori autem suo a capite ad calcem hostili manu ruinato, damnum inferre non erubuit. Dignetur er­go Celsitudo V-a ea, qua pollet activitate demandare, ut ille, qui successit in bona, succedat et in onera adimpleatque ex illis Domino Colonello, peregrino in terra aliena debitum. Habet ipse et alios debitores, de quibus redeat ad Dominum, quod fuit ante suum, obnixe peto cum obligatione retaliationis, quam nutibus Celsitudinis V-ae aeviterne spondeo et in pleno cultu maneo etc. Benderae eodem tempore.

 

GRATULATIO PASCHATIS REGI SUECIAE AB ORLIK.

Tandem vicit leo de tribu Judae in sola solis Nostri S-ae V-ae R-ae Maiestatis persona, victrices belli geminaturus ardores. Conculcavit ille prostratum infernalis Draconis cadaver conculcandumque ignivomum Moscoviticum Draconem stemmatico S-ae V-ae R-ae Maiestatis Leoni reiecit, novam cum ipso animorum et armorum ingressus unionem; et quidni ingrederetur, cum similium naturalis sit amor? Hac igitur unita confoederati sui Paschalis Leonis virtute, propulset V-a R-a Maiestas Septentrionalem Draconem ac Leonico labore profliget, vincat, triumphet, candido voto precor.

 

LITERAE A REGE SUECIAE AD ZAPOROVIENSES.

Carolus etc. Salutem et benevolentiam Nostram Regiam Attamano Koschoviano et Exercitui Zaporoviensi. Lectis literis vestris die 11 mensis huius, humiliter ad Nos datas, intelleximus Tartarorum Hanum atque Mag­num Visirium vobis mandasse, ut omnis pedestris militia ad Borysthenem retrocederet, equitatus autem hic remaneret usque ad reditum Hani a Porta Otomanica. Quoniam autem humiliter Nobis indicatis, facto eum in modum secessu peditatus, equestres copias difficulter hic contineri posse, sed eosdem haud dubio secuturas esse commilitones suos, ita scire desideratis, quid isthoc rerum statu, et post accepta iam Tartarorum Hani, quam Magni Visirii mandata vobis sit faciendum? Super hac re sententiam ac voluntatem Nostram clementer vo­bis hisce significemus: Quod quandoquidem fidem et obedientiam V-am nobis addixistis, Nos autem vicissim promisimus: Nos omni meliori modo protecturos esse libertatem atque iura vestra; idcirco eiusmodi mandata, nulla ratione vos ad obsequium obligant, atque propterea nequaquam necessarium est, ut vel peditatus, vel equitatus hinc moveat, sed ambo coniunctim hic remaneant, usque dum ipsimet hinc discesserimus. Interea curae No­bis erit, quo pacto indigentia V-a pro habitu rerum praesentium levari atque suffulciri possit. Quod reliquum est, vos Divinae tutelae sedulo commendamus. Dab. ad urbem Benderam die 12, anno 1711 etc.

 

ITERUM AB ZAPOROVIENSES.

Carolus etc. etc. Redditae sunt Nobis literae vestrae, in quibus rogatis, ut Dux vester cum concessu et voluntate Nostra proficiscatur Constantinopolim ad procuranda et observanda ea, quae ad communem v-am utilitatem spectent. Quamquam autem antea vobis explicuimus mentem Nost­ram de ea re atque liquide ostendimus propositum iter non modo ullum emolumentum vo­bis allaturum, sed potius varia incommoda progressu temporis post se tracturum, praesertim, quum omnia negotia hac tempestate curari debeant, a Magno Visirio, de cuius iniquo in vos animo satis superque edocti estis. Quemadmodum etiam persvasi sumus vosmet ipsos, satis perspicere posse, quam parum Porta Otomanica possit aut velit solicita esse de eliberanda patria v-a a Moscovitico iugo, quum certum sit eandem aegre, ac ne vix iam quidem posse cogere Moscos ad gestanda ea, quae tenore nuperi Tractatus restituere debent. Quo in censu cum primis haberi debet restitutio urbis ac fortalicii Azoff, nec non demolitio castelli Taganrog. Quae res tamen Portae Otomanicae cu­rae cordique est, ut videtur multo facilius perfici posse, quam patria v-a liberari ab hostibus, qui eandem oppressam tenent. Qua propter Nos aequa lance isthaec perpendentes, existimavimus iter Ducis vestri tantisper ad minimum differendum esse, atque negotia vestra alio ablegato interea committenda, quo ad appareat, nonne Magnus Visirius, postquam) terminus restitutioni eorum omnium, quae Portae debentur, praefixus effluxit, maiori nisu ac vi adigerit Moscos ad exequendas conditiones nuper initi Tractatus; at deinde, an non aliqua mutatio Ministrorum in Porta Otomanica fortassis fieri possit. Quo posteriore casu Dux vester cum omni securitate eo proficisci posset, inprimis si tempus id pati posset, ac nisi abitus Noster exhisce oris praesto esset ita, ut reverti ad Nos posset, antequam in viam Nos hinc dederimus. Sin secus fuerit, ferendum ei foret illud malum, quod ab Exercitu suo, cuius curam solicite gerit, separaretur. Et haec sola ratio satis aequam et plausibilem excusationem ei da­re potest apud Magnum Visirium et Tartarorum Hanum, praesertim quum etiam literae Nobis iam adferuntur, in quibus Magnus Visirius pollicitur sese mature submissurum copias praesidiarias, ex Turcis atque omnibus Tartaris Budzacensibus constantes, ad Nos hinc deducendos. Nihilominus tamen, si vos susque deque habitis omnibus hisce ratiocinationibus, quas vestrum unice respicientes commodum, vobis expendendas relinquimus, in concepta sententia adhuc persistitis, persuasi salutem atque commoda v-a isthac ablegatione Ducis ad Aulam Otomanicam omnino expediri pos­se ac debere, libertatem ac veniam quidem eundi hisce impertimur, sed excusati in posterum esse volumus, si vobis aut commilitonibus vestris aliqua incommoda propterea fuerint aliquando subeunda. Nobis sane haud integrum erit dilato diutius discessu Nostro expectare reditum Ducis, sed oportet, ut ipsemet viam circumspiciat, qua ad Nos tuto redire possit. Literas protectionales, quas a Nobis ad Mag­num Visirium submisse petitis, dare vobis hoc tempore nequimus, propterea, quod cum eodem Visirio nullum literarum commercium habere velimus. Quod superest vos omnes ac singulos Divinae tutelae sedulo commendamus. Dab. ad urbem Benderam, die 16 8-bris, anno 1711 etc.

 

A REGE SUECIAE AD SIECZ.

Carolus etc. Redditae sunt nobis literae v-ae, die 17 7-bris ad Nos humiliter datae. Pergratum Nobis fuit ex iisdem videre testatam fidelitatem atque promptitudinem v-am ad ducendas co­pias v-as ad Nos, ut praesto sint ad Nos sequendos, quando hinc discesserimus. Confidimus vos in­de ab eo tempore, quo protectione Nostra vos fovere incepimus, tot documenta accepisse Regiae Nostrae benevolentiae erga vos, communemque causam v-am, ut certi esse possitis Nos in pos­terum atque futuris temporibus nequaquam commodis ac saluti vestrae defuturos, sed potius quovis efficatiori modo allaboraturos, ut communis patria v-a pristinae libertati ac iuribus suis restituatur. Quod equidem Deo destinata Nostra secundante, brevi futurum speramus, si vos in capto laudabili proposito atque virili hactenus declarata constantia perseveraveritis ac strenuam operam bello persequendo fideliter navaveritis. In (redhostimontum?) atque ad tranquillandos animos vestros hisce spondemus , quemadmodum idem saepe fecimus antea, vestra commoda omni tempore Nobis curae cordique fore vosque id ipsum quamvis occasione, opere ipso esse experturos. De caetero vos omnes ac singulos Divinae tutelae commendatos iugiter valere optamus. Dabantur ad urbem Benderarn, mense 8-bris die 19, anno 1711.

 

MANDATUM EDITUM AB IMPERATORE OTOMANICO AD PRAEFECTUM ALEPI.

Anno Machometico 1112, in­ter Nos et Moscoviae Czarum pa­ce inita conditiones a parte Nostra datas, ad hunc usque diem servavimus, tamen Czarus Mosco­viae semper aliquid contra pacem facere non desiit et ab an­no supradicto hucusque pravam suam intentionem, quaedam patrando contra capitulationes, et paulatim Imperio meo et populo Musulmano hoslilem suum animum dolem et fraudem ostendere et patefacere non praetermisit. Inprimis in loco proximo castello Or, quod est unum ex castellis meis, extruxit castellum magnum. Praeterea in aliquibus locis Turcicorum confiniorum in traiectibus ex opposito territorio, quanta fortalitia el castella extruxerat. Pariter prope Crimeam, in loco nuncupato Talcan, et praeterquam quod extra limites in palude Meotyde classem navalem extruxerat. Inter Azof et fluvium Nestrum, adiacentem provinciam Ukrainam, quam Nos tempore conclusionis pacis Polonis relinqueramus, et quae vere an­tea ad Polonos pertinuerat, traiecto fluvio Sargiae et Azof, occupavit Ukrainam et propriis copiis munivit, praecipue Rascovam quae octo horarum spatio distat Bendera, et Polonorum fortalitium, quod circa Nestrum existit. E conspectu autem Iassy, Residentiae Moldavorum Principum, nomine Snetin, pariter in Azof Chotini castellum occupavit et extruxit usque ad fortalicium Hungaricum, illos districtus contra pacem oc­cupavit. Praeterea inter Suecos et Moscos ultima facta pugna, cum Sueci victoriam amiserint et essent vicini confiniis Nostris Turcicis, et ad se salvandos confugerint ad Nostra confinia, Mosci contra sacra diplomata ingressi fines Meos usque ad fluvium Nestrum abstulerunt ex illis trecentos, cum essent intra confinia Turcica, et in Moscoviam miserunt. Et Serenissimus Rex Sueciae, post adventum suum in ter­ras Turcicas, tres menses cum 700 milites ex suis in Moldaviam ad Czarnowce ad hybernandum misisset, Moscus missis 6000 Exercitus sui incautos occupavit et rapuit, nonnulos occidendo contra tractatum pacis. Praeterea an­no Gsenti 1122, cum tot facinorum impunes evaserint, ausi sunt ingredi terram Crimensem, per traiectus Gamki et Lekenzeki, et ibi 20 Musulmanos trucidare et facultates eorum depraedare, una cum 1700 animalibus. Et uno verbo praedictus infidelis ab ipso tempore initae pacis nactus occasionem ingredi regiones meas et occidere, depraedare, pecora abigere, homines captivare non neglexit, et ultra modum iniuria nos affecit. Et fatui Czari ignavus exercitus paulatim in Poloniam se recepit, interdum etiam ipse Czarus circumferens sese per Poloniam nonnullos Magnates ad sese blanditiis, fraude, dolo, nonnullos minis elicuit, et gradatim totam Poloniam sibi subjicere conatur; nam castella Polonica, quae in confiniis nostris existunt, occupavit et in nonnulis fretis et traiectibus de novo fortalitia extruxit et illa necessariis bellicis et commeatibus munivit. Et castello Kamenec ex suis militibus in praesidium destinavit. Et in summa de die in diem Moldaviae appropinquat. Et quod vellet sibi viam ad Imperium nostrum aperire ex supradictis factis et operationibus satis apparet. Tandem ut sceleratam intentionem suam in finem deducat, reliquos Polonos, qui nondum sub tyrannide eius sunt deviare, seducere et supprimere conatur, et interim, do­nec opus suum perficiat et Po­loniam supprimat, praefulgidae Portae meae omnibus modis, blan­ditiis et fraudibus simulationibus somnum infundere conatur, sed eius intentio tota est, ut subacta Polonia in Imperium meum irruere, quod non solum ex operationibus supradictis et factis apparet, verum etiam ex adventantibus ad nostras civitates certiores facti sumus. Ideo generaliter omnes Visirios et literatos et iuris peritos convocatos, in praesentia Nostra Imperatoria consuluimus, qui unanimiter omnes responderunt ad movendam ex provinciis nostris fraudem et imminens damnum, bellum contra Moscos fieri necesse est. Hac de re sapientissimus atque doctissimus Musulmanorum Pontifex , Dominus Ali Mufty (conservet Deus reverentiam suam!) cum interrogatus fuerit, an iuste possimus Mosco, qui tot scelera con­tra pacta pacis in confiniis Nostris fecerat, trucidando, abducendo homines et pecora, respondit fas et aequum esse, ad hoc addita est sententia fetfe legis. Propterea Magnifico, Honorandissimo, Celsissimo, Magno Visirio, Mahmet Passa, qui exemplar probitatis populi mei est (conservet Deus gloriam, virtutem et potentiam tuam!), mandatum editum est, ut cum copiis in Europa et Asia existentibus per terram praedicto infideli bellum inferre debeat. Per mare autem tota classis Imperialis mea proximo vere tempore felici versus Azof navigare debeat in nomine Domini. Sed quoniam Czarus, erroneae mentis vir, multas partes cum exercitu superbe occupaverit, opus est ingenti exercitu contra eum, debet ergo praeparari exercitus numero maior, quam olim Viennam missus erat. Tibi, qui Visirius meus es, quoque his felicibus conatibus, ex apprime aptis et selectis et ad bellum idoneis 500 domesticos tuos praestare, et una cum Ducibus exercituum Alepi (sive Chalepi) et Zaimis et Timaroitis ad bellum parari iubetur. Igitur cum pervenerit ad te mandatum hoc, fac cum omni cautela et ordine bono, ut supra scripsimus, paratus esse, et Deo favente ante diem constitutum in campum Adrianopoleos pervenias ad castra mea Imperatoria. Interim in itinere habitantibus praetextu aliquo vel commeatus perfligandi causa, cave nemini iniuriam facias, neque negligentia tua aliquem iniuste supprimi ab aliquo patiare. Mandatum meum ad hoc factum est, ut tempore praedicto diligentissime adsis etc.

 

LITERAE UNIVERSALES REGIS SUECIAE AD UCRAINENSES.

Nos Carolus etc. etc. Omni­bus et singulis, quorum interest, aut quoquo modo interesse potest, notum testatumque facimus, quod quemadmodum ante biennium permoti precibus pie defuncti Ducis Mazeppae Primorumque Gentis Rossiacae atque Exercitus Zaporoviensis, quantamcunque alioquin tum habuissemus causam, quam severissime vindicandis in obnoxiis Dominio Moscovitico atque hostium Nostrorum signa secutis populis omnem illam iniuriam ac tyrannidem, quam Czarus Moscoviae contra divina humanaque iura exercuerat in Regna et Provincias Nostras, publico scripto declaravimus Nos clementiae Nostrae potius, quam iustae indignationi obsecuturos esse, si universa Gens Rossiaca Exercitusque Zaporoviensis serium ostenderet studium recuperandae suae libertatis excussoque iugo, quod humeris eius incumbebat atque in dies gravius intollerabiliusque reddebatur, ad signa Nostra, quae tum haud procul fulgebant, confugeret, animorum pariter ac virium coniunctione adversus communem hostem usura; ita etiamnum postquam in Ducem Gentis Rossiacae atque Exercitus Zaporoviensis, rite electus confirmatusque est lllustrissimus Philippus Orlik, avitae gloriae Gentis suae libertatisque omnium studiosissimus pariter et acerrimus vindex; porro hisce declaramus Nos indigne ferre miserrimam sortem incliti populi, propensosque et paratos esse ad quaevis efficacia media adhibenda, quo oppressa et vix spiritum trahens, sub impio servitutis iugo Ukraina in pristinam libertatem, immunitates et iura sua postliminio vindicetur, atque legibus suis salva quam primum relinquatur. Ad hoc opus felici cum successu inchoandum perficiendumque consilia Nostra communicavimus cum Imperatore Otomanico atque Magno Tartarorum Hano, qui ambo pari Nobiscum in Gentem Rossiacarn Exercitumque Zaporoviensem affectu, pariter etiam cupientes pristinum libertatis iuriumque statum eidem restitutum et assertum, socia Nobiscum coniungent arma ad frangendam atque intra iustos cancellos redigendam Moscorum Dominationem, quae libertati non minus vicinorum suorum omnium, quam tranquillitati publicae hactenus gravis fuerat; praesertim postquam cognitum fuit eo demum. processisse perversa hostium consilia, ut Gens Cosacorum inclyta belloque strenua, antiquis sedibus suis deturbata, in peregrinas et a patrio solo remotas terras deportanda sit; Moscus vero opimis Ukrainae auris inhiet sibique in perpetuam possessionem deposcat. Deinde confidimus omnes ac singulos, qui sub iugo Moscovitico adhuc detinentur, quique ultimam servitutem nondum pati assueverunt, conspecto hoc salutis recuperandae signo cupidissime concursuros ad servandam patriam eamque una cum coniugibus ac liberis fortunisque suis in pristinum libertatis statum asserendam, Constat, equidem multos fortissimos atque patriae amantissimos viros, hactenus coactos magis, quam libera sponte, adhaesisse partibus hostium, nec ausos esse ullam tentare rationem expediendae salutis suae, ne Protectoris Mosci iracundiam in se concitarent: verum cum iidem perpenderint, quod populi iam conspirent, in ipsorum eliberationem, quantaque auxilia undique iam praesto sint ad arcendam ab ipsis omnem vim, quam Mos­cus conaturus esset intentare, ac denique, quam opportuna iam sese offerat occasio emergendo ab imo servitutis coeno in eum felicitatis ac gloriae statum, quem sibi majores sanguine ac victoriis partum filiis ac nepotibus suis in opimam haereditatem reliquissent: non dubitabunt aut cunctabuntur diutius egregium facinus audere atque unitis animis ac viribus sub auspiciis Illustrissimi Ducis sui, non domesticis tantum, sed etiam externis auxiliis validissimae instructi, communem causam, propagando Gentis Rossiacae gloriam, nomen et dignitatem fortiter tueri. Si qui secus fecerint, ne praesentium temporum opportunitate in rem suam uti velint: suae vel perfidiae, vel pertinaciae acceptum ferent, si quid pejus in eos demum statuatur. Ne quidquam sane in posterum incusabunt suam infelicissimam sortem, quam sibi fecissent ignavia sua, quamque seri nepotes in maioribus suis aliquando coarguent et execrabuntur. In quorum majorem fidem praesentes, manu Nostra subscriptas, sigillo Nostro Regio muniri iussimus. Dabantur ad urbem Benderam die XXVIII Ianuarii, anno MDCCXI.

 

LITERAE AD REGEM SUECIAE.

DUCIS ORLIK.

Non atramento, sed atra mente, scribere cogor ad S-am V-am R-am Maiestatem, internas dolores exprimere non valeo, quos Tartarorum perversa, mendax et fallax mens insatiabili infligit ci­catrice. Plura paucis complector: in vanum laboravi, oleum et operam perdidi. Illa machina, illud insigne opus, quod ad gloriam heroici S-ae V-ae R-ae Maiestatis Nominis, ad publicum commodum et ad perpetuam rei memoriam, cura et industria mea erexi, iam in praeceps ruit infamique cecidit lapsu, et subito casu, quae valuere, ruerunt. Ukraina misera, intaminata fide et obsequio S-ae V-ae R-ae Maiestati obligata, unitisque animis et armis regimini meo adstricta, plusquam hostili et immani Tartatorum rabie depraedata, variis cruciatuum generibus extenuata, ad extremum effrenatis excursionibus et aperta incaptivatione depopulata, sine ope et subsidio relicta hostibus, venit in excidium, nobis vero in deplorandum damnum.. Quoniain Soltanus inadultus nullaque experientia praestitus, accepto fatuorum suorum consiliorum, meoque, variis diffugiis et mendaciis deluso consilio, ad unicam famam appropinquantis, nec a se conspecti hostis, sine ullo experimento bellico, in tam praecipitem tamque velocem cum ignavo, rapinis solum et incaptivationi innocuorum inhiante exercitu Tartarico, coniecit se fugam incognito, deserto me et militia mea cum tormentis et castris, ut citissimo cursu consectando ipsum per integram noctem vix potui insequi; zelo zelans pro integritate rniserae Ukrainae, exprobravi aliquoties cum affectu tam infamem, no­bis deplorandam, ab inimicis ve­ro explodendam, Tartarorum fugam. Expostulavi, ut saltem mihi decem millia Tartarorum Sultanus suppeditaret ad regressum contra hostem, sed in cassum verba dedi, pro verbisque verba dedi, pro verbisque verba reportavi non effectum. Continuavit hanc suam ignominiosam fugam diu noctuque sine ullo periculo ad flumen Bog, quo heri superato quorsum divertet prorsus ignoro, neque prae nimio dolore mentem ipsorum explorare volo, praesertim cum nunquam vera dicere et fateri assuescant, sed plusquam falsis pollicitationibus intentiones et consilia mea saluberrima eludant. Proposui ad Bialocerkoviam, ab utraque parte, et a Polonia, et a Borysthene, cinctos nos hostilibus turmis. Consului ergo ad eundum cum valida manu et delendum hostem ad Berdiczew, praecipue Wolkonski et Kropotow. Suasi expediendam patriam Kiioviam, praesertim cum innotuerit mihi parari ibi e in variis locis ad ripas Boristhenis traiectus pro transportandis hostilibus copiis, promiserunt in praesentia Domini Colonelli Zylich; ego vero, assecuratus promissis, designavi selectiorem Zaporoviensem militem et ad Berdiczew, et Kiioviam, sed surdis narrabatur fabula; quoniam non stando in promissis, miserunt ad me pessimum consultorem, nomine Beubek Agam cum quaestionibus: an licuerit Tartaris incolas Pavolocenses et Berdiczovienses caeterosque istis oppidis adiacentes, itidem suburbanos Kiiovienses incaptivare, si ibi nullum lucrum de hostibus reportaverint, fortiter tantae immanitati obstiti, qua de causa et Sultanus cum suis consiliariis renuit expediendas partias. Continuas passus molestias a Sultano, Dziantimiro Murza, et Muratcza Aga, Visirio Sultani, de assignandis et extradendis ad incaptivandum Tartaris, aliquibus in Ukraina civitatibus, in recompensam bellicae expeditionis, qui non erubuerunt falsa aliquoties proferre: quasi Imperator Turcicus semper rependere solet Tartaris bellicos labores incaptivatione in propriis suis ditionibus subditorum suorum. Propo­sui promissa et sponsiones Hani, quibus me in praesentia S-ae V-ae R-ae Maiestatis assecuraverat praeter hostem neminem incaptivandum, exprobravi pactis in­ter Nos et Dominium Crimense conventis tantam impietatem vetitam. Dixi et dicta toties repetii, quoties de hac abominosa re compellatus fui, unum nostrum esse interesse, iunctaque manu et animo de integritate publica militare, invicem sibi auxiliari sine ulla praetensione praemiorum et compensationum; sed quid certandum fuerat cum stultis et barbaris rationibus, apud quos fides pietasque nulla? Indolerent, ingemiscebant et deflerent ipsi immanissimi tyranni e posthumis cineribus excitati seram sortem et aeternam Ukrainae ruinam nunquam sublevandam, ubi fera illa gens Tartarica, quid non hostilitatis eiusque immanissimae et sub concavo Lunae inauditae effecerit? Ecclesiae sacrae devastatae de omni ornamento spoliatae, aliae in stabula equorum mutatae, aliae incineratae, aliae scelestis actionibus profanatae. Altaria tremendi Dei eversa, sacramentum corporis et sanguinis Christi pedibus conculcatum. Imagines sacrae variis illusionibus dehonestatae, virgines inadultae violatae utriusque sexus homines ad necem cruciati, depraedati ac de tota sua substantia igne, ferro et rapinis spoliati. Parva haec majora exstant: ab ipso enim flumine Dnestri us­que ad flumen Ros, prius clam sacerdotes, Cosacos, plebeios, feminas, virgines, pueros, infantes incaptivaverant, et tot millia hominum ad sua Budziacensia, Bialogrodensia et Nohaensia reduxerant. Post a flumine Ros, usque ad flumina Teterew et Borysthenem in Palatinatu Kiioviensi, in chiliarchatibus Bialocerkoviensi et Kanioviensi, omnes urbes, oppida et pagos, fide et obsequio illibato, regimini meo addictos, Universalibus meis et salva custodia munitos, ferro et igne devastaverunt, depopularunt incolasque omnes utriusque sexus incaptivarunt; infantes vero incaptivandi incapaces, alios aquis submerserunt, alios in duas partes dilacerarunt, alios immaniter occiderunt. In urbe Hyrmanowka Uni­versalibus Sultani, Illustrissimi Palatini et meis in tuitionem datis gaudente. Dziaun Bei filius, cum dissolutis in omne nefas Tartaris, qualem immanitatem adimplevit, calamus exprimere non valet: suscepit illa urbs ipsum intra moenia sua, tanquam amicum, quam cum strepitu armorum ingressus, urbem totam et ecclesias spoliavit, depraedavit et conflagravit, plus quam quinque millia incolarum caeterorumque villanorum ex decem pagis, pro conservanda sua integritate ibidem degentium, incaptivavit, virgines inadultas quas violavit, illas capite plexas flammis, supra urbem saevientibus, iniecit, infantes, plus quam quingentos a mamillis maternis arreptos, alios igni immisit, alios delaceravit, ali­os ad parietem percussos capite necavit. Et haec tantaque scelera ad tot tantasque meas zelosissimas quaerimonias, nulla iustitia, nullo rigore nullaque poena sedata ac domita sunt; imo per meum missum quando expostulaveram iusta et rigida disciplina, compescendas tantas Tartaronun insolentias, respondit Muratcza Aga, Vesirius Sultani, datum esse Tartaris mandatum et licentiam ad incinerandas urbes, oppida et pa­gos, ad devastandasque eas fer­ro et igne et ad captivandum ibi populum a flumine Ros usque ad flumen Teterew et ad Boristhenem, propter contiguitatem et vicinium istius regionis cum Kiiovia et Bialocerkowia, cum quibus nullam habuit cointelligentiam, imo regimini meo fidelis et obsequiosa, commeatus copiis meis, Polonicis et Tartaricis, suppeditabat, et pro tanta sua fidelitate ac commeatuum subsidio cineres populationemque tam gravem sensit reportavitque, ut vix unus homo ibi possit inveniri. Superato autem flumine Ros, quando rapaci impetu Sultanus arripuit fugam, tunc Tartari per tres chiliarchatus, Umanensem, Kalnicensem, Targoviensem, et per nonnullos districtus chiliarchatuum Korsuniensis et Braclaviensis dissipati, omnem ibi virulentam rabiem suam, in innocuum populum, secure absque periculo domibus suis degentem, evomuerunt, ubi nullam civitatem, nullum oppidum nullumque pagum integrum relinquerunt, sed omnes spoliarunt, depraedarunt, conflagrarunt, populum autem ad unicum incaptivarunt, sola tantum urbs Uman remansit, amissis suburbiis suis, quae irrevocabile damnum irrecompensabilemque totius Ukrainae ruinam deflet. Satis habui numerosum Exercitum Zaporoviensibus unitum, sexdecem millia excedentem, praeter civiles chiliarchatus, Czehirinensem, Umanensem, Tar-govicensem, Kalnicensem, Korsunensem, Boguslaviensem, Canioviensem, et nonnullos centuriatus Bialocerkovienses; nunc vix mihi tria millia restant, quoniam non solum civilium chiliarchatuum, sed et Zaporovienses Cosaci, quicunque in hac parte Boristhenis habuerant suas domos et familias, prospecta et cognita Tartarorum hostilitate, pro conservandis suis liberis, uxoribus, consanguineis et amicis, in varias partes se reiecerunt, disertis suis signis et castris; multi autem hic ad latus meum deplorant incaptivatas suas famili­as, fratres et amicos. Innumerabiles et ex Zaporoviensibus ipsis incaptivati, depraedati et mactati, caeteri vix non omnes, praesertim equestres, insequendo fugam Sultani, ruinati relictis suis lassatis equis. Nec meis etiam pepercere, ex quibus unum puerum, tres vero ex Cancellaria in captivitatem duxerunt, duos vix recuperavi, ast tertius Cancellarista hucusque remanet incognitus. De Principe Ioanne Wiszniowiecki et de Czarnkowski tres missi, viri nobiles, insignes et officiales Poloni cum literis ad S-am R-am Maiestatem et ad Illustrissimum Palatinum Kiioviensem, obviam Tartaris venerunt, quos ipsi non solum depraedarunt, sed incaptivatos ligarunt, cruciarunt et in­cognito per integram septimanam tenuerunt, quos ego heri liberavi mea cura, recognita de ipsis ex relatione Cosacorum. Satis amplo stylo molestias infero S-ae V-ae R-iae Maiestati in describendis Tartarorum insolentiis, quas si coelum nova methamorphosi in papyrum transformetur, vix valeret complecti; caeterum luculentius rem explanabit Dominus Dalhelm, Vice Colonellus, referetque S-ae V-ae R-iae Maiestati, quis ad tantam dissolutam licentiam insolescentemque incaptivationem et extrernam totius Ukrainae ruinam Tartaris occasionem praestilit, qualesque fatuas easque ridendas rationes Dziantymir et Muratcza Aga fugacis suae tergiversationis proponunt. Ego vero cum lacrymis et suspirio, supplici hoc libello convenio S-am V-am R-iam Maiestatem, humillima prece pulsans ad ianuam misericordiae S-ae V-ae R-ae Maiestatis, ut ea, qua pollet, Regia Sua activitate, vindictam tantae Ukrainensis ruinae, excidii, incinerationis et incaptivationis innumerabilis utriusque sexus populi procurare dignetur operamque navare de eliberandis restituendisque captivis omnibus, quorum numerus (candida fateor conscientia) excedit numerum Exercitus ignavi Tartarici, Commovebit S-am V-am R-iam Maiestatem ululatus et ploratus innocui populi Universalibus V-ae R-iae Maiestatis et meis assecurati ad commiserationem, condolentiam et iustas liberationis curas, quibus obligabit S-a V-a R-ia Maiestas ad fidelem sibi propensionem totam Ukrainam et me manufacturam suam ad aeviterna obsequia, qui in perpetuo cultu omnimodaque observantia maneo etc. etc.

 

INTERPRETATIO EDICTI TURCARUM IMPERATORIS SULTANI AHMET AD SERASCERIUM ET BASSAM MAHEMETEM, BENDERAE CUSTODEM, PRO LIBERANDIS CAPTIVIS UKRAINENSIBUS, PRAETERITA HYEME A TAR­TARIS INCAPTIVATIS, HABITA DIE 3 iulii, anno 1711.

Venerande Minister, Senator Gloriose, Director Mundi, Mo­derator negotiorum Rerum Publicarum, Magnificentissime, Concinator negotiorum populi, consilio et prudentia pollens, Confirmator fundamentorum, felicitatis et gloriae, firmamentum columnarum magnificentiae, variis beneficiis Regis Altissimi, exornate Praefecte Boristhenis, modo autem Benderae Generalis Dux, Exercitus Visiri, Mi Mahemmet Bassa, perennet Deus Magnificentiam Tuam!

Cum hoc praealtum Imperatorium Mandatum ad te pervenerit, fac scias, quod praeterita hyeme, cum Tartaricus Exercitus, qui una cum singulari in Magnatos Christianos Duce Zaporoviensium assecla Nostro, cuius extrema felicitate coronentur, et eius Exercitu in expeditionem bellicam exivissent, fines Ukrainae ingressi sunt, quos Cosaci, in hac parte Borysthenis habitantes, amice receperunt et obsequium praestiterunt, et qui ad bellum gerendum apti fuerunt, sese cum caeteris ac confoederatis Cosacis iunxere, imo vero et alimenta tum Tartarico Exercitui, tum caeteris Cosacis commilitantibus, sufficienter praebuere, nullamve ansam dedere, nullum absurdum, quod mereatur iniuriam et violentam contra se ipsos et suas facultates commisere. Sed praedictus Exercitus Tartaricus ex ipsismet Co­sacis et uxoribus eorum, ac liberis atque affinibus quosdam captivarunt ac abduxerunt, quosdam vero trucidarunt facultatesque eo­rum rapuerunt, et depraedati sunt, atque multa scelera ac crimina patrarunt; quae facinora praedi­ctus Dux et eius Exercitus atque incolae Ukrainenses ad Imperatoria Castra Nostra exposuerunt. Ideoque cum ad eiusmodi homines, uxores ac liberos eorum, qui obsequium et submissionem exhibent, captivandos nulla fuit data Imperatoria permissio Nostra, Tibi, supradictoVisirio meo, vi huius mandati Imperatorii iniungitur ac iubetur, ut eiusmodi captivos, ubicunque et in cuiuscunque possessione reperti fuerint, omnimode accipias atque liberes, et per Ducem praedictum reddas et consignes, ad quos spectant, sive viros, sive feminas, puellas et pueros, qui scilicet a dictis Tartaris praeterita hyeme rapti atque abducti sunt, et sive Benderae, sive in Albo Castro, sive in Kilia, aut Ismael traiectibus et in notis illis districtibus et circuitibus, apud quoscunque inventi fuerint, fac accipias et per dictum Ducem reddas, ad quos pertinent, nulli data molestia atque iniuria facta, sed iuxta contentum Mandati Nostri Imperatorii executionem facias caveasque, ne contrarium aliquid admittas seu committas Nostro Imperatorio Mandato, cui obtemperare teneris. Dabantur in Castris Imperatoriis, existentibus Giol Basthi, ultimis diebus mensis Remasieleuvel, anno Mahometis 1123.

 

LITERAE CREDITIONALES A REGE SUECIAE AD HANUM CRIMEAE, LEGATIS EXERCITUS ZAPOROVIENSIS EXTRAORDINARIIS DATAE, BENDERAE ANNO 1710, DIE X DECEMBRIS.

Nos Carolus etc. Serenissimo ac Potentissimo Principi, Perecopensium, Nohaiensium et CrimensiumTartarorum Magno Hano, Amico Nostro Honoratissimo, salutem et Regiam Nostram benevolentiam! Serenissime et Potentissime Princeps, Magne Hane, Amice Honorate et Dilecte! Conimunicavit Nobis Gentis Rossiacae et Exercitus Zaporoviensis Dux commune suum ac totius Gentis suae consilium de mittenda ad Serenitatem Tuam legatione super arduis quibusdam negotiis, quae hoc rerum ac temporum statu Serenitati Tuae decenter exposita atque insinuata esse cupit, humillime a Nobis petens, ut destinata Sua Regia commendatione Nostra iuvaremus ac promoveremus. Quemadmodum autem memorati Ducis et universae Gentis suae libertas et salus No­bis semper curae cordique fuit, ita desideriis hisce eius lubenter annuentes, amice nunc rogamus, ut Serenitas Tua legationem hanc, per Legates Extraordinarios, DD. Demetrium Horlenko, Colonellum Prilucensem, Clementem Dovhopolium, Iudicem Generalem, et Ioannem Maximowicz, Notarium Generalem, viros in Exercitu Zaporoviensi probos ac insignes, destinatam, benigne audiat atque negotia, quae gesturi sint, omni meliori modo sibi commendata esse sinat. De caetero Serenitatem Tuam Deo Optimo Maximo animitus commendamus. Dab. etc.

 

PUNCTA COMPENDIOSA CUM HANO DOMINIOQUE CRIMENSI AD PACTA CONVENIENDA.

I. Ut Gens Parvo-Rossiaca Exercitusque Zaporoviensis aeviterne gaudeat protectione S-ae R-iae Maiestatis Sueciae sine derogatione praeiudicioque confraternitatis perpetuae amicitiae et colligationis armorum cum Dominio Crymensi; neque confraternitas illa amicitia et colligatio armorum deroget praeiudicetque protectioni S-ae R-ae Maiestatis Sueciae.

II. Ut subsequatur refutatio confirmatioque Pactorum Conventorum cum Duce Chmelniccio.

III. Ut non solum durante praesente bello contra Moscos, sed et pacto illo (utinam feliciter!) irrupta sit in perpetuum inter Dominium Criymense Gentemque Parvae-Rossiae ac Exercitum Zaporoviensem confraternitas, amicitia et colligatio armorum, adeo ut con­tra omnem amborum Dominiorum hostem mutua ferveat tuitio confidentia sensus unum velle unumque nolle.

IV. Ne Hanus totumque Dominium Crymense sub praetextu confraternitatis, amicitiae et colligationis armorum, praetendat sibi nunc et in posterum subiugationem Ukrainae, erectionem fortalitiorum vel quamcunque potestatem. Hoc etiam intelligendum et de Praefulgida Porta.

V. Ne Hanus cum Dorminio Crymensi usurpet sibi attentionem legibus ac iuribus Ukrainae Exercitusque Zaporoviensis ac violationem eorum.

VI. Ne Hanus Dominiumque Crymense intendant cum Moscis hucusque finire bellum Pactaque sine assensu Ducis et Exercitus Zaporoviensis inire, quousque non excutiet ille iugum, et hoc peracto, ne etiam conveniat Pacta ac foedera cum Moscis sine scitu et consilio Ducis ac Exercitus Za­poroviensis, quamvis cum maximo suo emolumento.

VII. Post excussum iugum Moscoviticum, si in pacifico statu Ukrainae internae seditiones per praestigiosos Moscorum stimulos emanaverint, sopiendique eas si Dux incapax fuerit, tunc Hanus et Dominium Crymense suppeditabunt succursum ad sopiendos internos motus ad primam Ducis expostulationem.

VIII. Durante bello hoc contra hostem communem, ne Tartari innocuos colligatisque armis non resistentes incolas Ilkrainenses incaptivent, coloniasque eorum incinerent, vel quocunque praetextu depraedent sive clam, sive palam.

IX. Ecclesiae sacrae non solum in Ukraina, sed et in coloniis Moscoviticis, vulgo slobodis, ut sint intactae a Tartarica manu, neque subeant incinerationem ac depraedationem.

X. Quoniam incolae SIobodarum Moscoviticarum ex Ukraina huius partis Borysthenis tot declarationibus illibatae libertatis ac conservandorum iurium a Moscis seducti ac ad insedendas inhabitandasque colonias illas adacti, immaniori quam nos oppressi sunt iugo; igitur convenientur prius per Universalia assecurationibus liberationis suae et consiliis, ut confugiant unanimi consensu ad vindicandum nostra colligata arma, et si illis recalcitraverint obstinacesque permanserint, tunc procedendum cum ipsis hostiliter.

XI. Si intercesserit difficultas ad occupandas sive armis sive pactis conveniendis Slobodas Moscoviticas incorporandasque eas Ukrainae, tunc incolae illarum populus noster adigetur ad recedendum ex istis locis et ad habitandam Ukrainam huius partis Bo­rysthenis.

XII. Ex utraque parte Borysthenis inviolata conservabuntur limina patria tam a Praefulgida Porta, quam a Hano et Dominio Crymensi secundum antiquas praelimitationes, quorum indemnitatem et conservationem effeciet sua activitate Hanus apud Portam, Respublicam Polonam et Moscos praevia authoritate Sacrae Regiae Maiestatis Sueciae.

XIII. Deletis sive armis sive pactis conveniendis recuperatis fortalitiis Moscorum Kamenny Zaton ad Borysthenem el ad flumen Samarae in fundo Exercitus Zaporoviensis a Moscis vi erectis, manebunt ibi loca desertia in possessione eiusdem Exercitus, quae non debent possidi neque a Tartaris, neque a Turcis.

XIV. Celebris Borysthenes ob ostio Boh Ponti Euxini, vulgo ab Oczakow cum fluvio Samara caeterisque campestribus fluviolis et omnibus adiacentibus bonis, secundum veterem consuetudinem, le­ges et privilegia possidebitur, si­ne omni praeiudicativa intrusione Cosacis Exercitus Zaporoviensis inferioris, ut nec Turcae, nec Tartari praetendent sibi quocunque iure ac praetextu usurpationem, commodum ac erectionem coloniarum ac fortalitiorum.

XV. Tam in bello, quam in pacifico Ukrainae statu nunquam praetendet sibi Hanus et Dominium Crymense inferendam poenam, crimine victis Cosacis, sed secundum iura sua iudicabuntur iudicio militari.

XVI. In operationibus belli mutuum sit consilium inter Serenissimum Hanum et Illuslrissimum Ducem seu Vices Gerentes eorum.

XVII. Pro omni eventu et securitate Ducis suppeditabit Hanus ad latus eius certas copias Tartaricas, cui adhaerere lenebuntur usque ad finem belli.

XVIII. Ac mercatoribus Ukrainensibus in Dominio Crymensi nimiae non extorquentur in theloniis exactiones, sed pariter sicut Tartari et Turcae solvent a mercibus suis.

XIX. Post finitum (utinam feliciter!) bellum cum Moscis allaborabit Ha­nus, associata cura et conatu cum S-a R-a Maiestate Sueciae, constituendum et confirmandum in Pactis cum Moscis conveniendis , ut ipsi aeviter nullam ad Ukrainam possidendam forment sibi praetensionem efficientque recompensam omnium iniuriarum et damnorum ab ipsis Ukrainae et Exercitui Zaporoviensi hoc imminente bello illatorum, et restitutionem omnium in genere et specie captivorum de nostra Rossiaca Gente.

XX. Cosaci Donenses adunientur Cosacis Ukrainensibus dependebuntque a regimine Ducis ac paribus legum et libertatum indemnitatibus gaudebunt, sicut unius eiusdemque Gentis propago, qualem unionem ipsi Donenses per suos legatos et literas expostularunt, ut sit unus pastor et ovile unum.

XXI. Dux Ukrainae et Exercitus Zaporoviensis in propria patria et ubicunque locorum utentur sine omni detrimento et praeiudicio a parte Hani et Dominii Crymensis suis ad Ministerium Ducale spectantibus praerogotavis.

XXII. Perduelles, internae tranqullitatis turbatores, Ducis ac Patriae insidiatores, in Crymeam profugi extradantur.

XXIII. Ut libera Ducum electio pe­nes Exercitum Zaporoviensem Gentemque Rossiacam maneat, neque ullo modo procuretur a Hanis et ex parte Dominii Crymensis depositio eorum.

Haec Puncta communicata fuerant R-iae Maiestatis Sueciae anno 1710, X-bris die.

 

PACTA CONVENTA INTER DOMINIUM CRYMENSE ET EXERCITUM ZAPOROVIENSEM GENTEMQUE PARVAE ROSSIAE IN PERPETUAM AMICITIAM, CONFRATERNITATEM ET UNIONEM ARMORUM INDISSOLUBILEM, CIRCA CAIRAM, ANNO SALUTIS NOSTRAE 1711, IANUARII 23 DIE.

Sint laudes innumerabiles adorato Numini et Creatori omnium, qui laudavit constantiam et firmitatem in observandis legibus et conditionibus, et postea per suos missionarios confirmavit! Pariter Sanctis Apostolis suis, Mahometo, Ahmet atque Mahmud sint gratiae et venerationes! Qui Mahometus adversantes et pacta non observantes perdidit, immutabili vero lege structuram pactorum solidavit, pariter sociis atque amicis eius, qui in observandis pactis et obtemperando prophetae , quasi montes excelsi atque firmissimi existebant, concedat illis Deus omnibus paradisum! Post haec significatur ad regionem longe et late patentem et ditionem magnam Domini nostri Crymensium PerecopensiumTartarorum ac Magni Parvique Nohai et Montium Czerkasensium, et quadraginta millia Kasanensium Tartarorum, quos gladio Calmucis eripuit, at­que Nohai Magnae ditionis Principis Serenissimi, Potentissimi, Felicissimi Magni Hani, Domini Deulet Gierai ( conservet eum Deus et Regnum eius!) et ad Aulam suam Regiam ex parte Illustrissimi Ducis Cosacorum tum Ukrainensium, tum Zaporoviensium, et Atamani Praetoriani, Domini Constantini Hordienko, consensu totius Exercitus Zaporoviensis et eius Primorum, cum venerint legati et literas attulerint, scilicet Domi­ni Demetrius Horlenko, Colonellus Prilucensis, Clemens Dovhopolius, Iudex Generalis, et Iohan Maximowicz, Notarius Generalis, et caeteri, qui tum in literis continentia, cum oretenus exposuerunt:

olim tempore vitae Chmelniccii, Cosaci Ukrainenses et Zaporovienses cum Exercitu Crymensi amicitiam, fraternitatem et sodalitatem excolentes, magna commoda experti sunt; ideoque et nunc (ut olim) tum Ukrainenses, tum Zaporovienses Cosaci cum Crymensibus uniri et eos amicos, fratres et sodales agnoscere volunt. Et cum Moscus inimicus noster sit et multa damna nobis dederit, e re est atque utriusque gentis interesse postulat, ut uniamur et inimici Mosci damna nec non oppressiones expellamus. Propterea ea Pacta et Conditiones cum Duce Chmelniccio conclusas, approbatas a nobis volumus, ut denuo confirmentur et a nobis concedantur. Conditiones vero hae sunt: In primis: Ipsismet ac familiis facultalibusque eorum, nullum a Gente Tartarica damnum ullo sub praetextu inferatur, sed ut tranquilli possint vivere. Et iuxta antiquam normam in eligendos et deponendos Duces liberum habeant, quemque vellent eligendi arbitrium, neque per aliorum extraneam protectionem electio fiat. Praefectis Colonellis caeterisque Primoribus in possidendis suis officiis nemo turbas excitare possit. Praeterea cum Serenissimus et Potentissimus Mag­nus Hanus vellet aliquando literas amicas ad Illustrissimum Ducem scribere, quibus olim utebatur locutionibus ad Ducem Chmelniccium, iisdem et adhunc uti debeat libereque iuxta antiquam normam, residentiam habitationes, salinas suas possideant, licentiam piscandi et venandi in locis; ab antiquo in suo usu habitis, habeant liberoque religionis suae exercitio studeant, neque ecclesiis atque oratoriis eorum ulla fiat iniuria, neve ad mutandam religionem et ritus suos cogantur. Et uno verbo sint liberae provinciae liberaeque gentes, et generaliler omnibus hostibus Serenissimi Hani et totius Status Crymensis sint hostes, amicis ve­ro amici: cum necessitas postulaverit, debeant Crymeae auxilium et opem ferre. Divina favente de­mentia hostis nobis communis cum profligatus fuerit ac debilitatus, ita ut pacem deprecetur, uti in bello ineundo gerendoque uniti fuimus, ita in pace inseparabiles esse debeamus, taliter, ut utriusque Gentis intentum obtineri possit, et usque ad consumationem temporis vi horum Pactorum Hanum Crymensem et Primores eius totumque populum Cry­mensem amicum et fratres agnoscere voluimis et nunquam ab ipis separari: rogamusque, ut ad hoc ab utraque parte scribuntur et tradantur capitulationes confirmatae atque slabilitae, cum haec dicerint et legationis officia persolverint infra scripti Legati, separatis locis Magnates ac Primores atque Murzae congregati consilium iniverunt, quilibet cordatus Vir Tractatum hunc divina adiuvante sapientia ratum habuit. Idem etiam Nos approbantes promittimus, nullum in posterum ipsismet Cosacis tum Ukrainensibus, tum Zaporoviensibus, familiis facultatibusque eorum damnum inferre, sed amicis eorum amici, hostibus vero hostes esse volumus, et tempore necessitatis festinantes adiutores. Ac in eligendis Ducibus aliisque Primoribus, sive deponendis, ullo modo immisceri volumus. Provinciis, populo, confiniis, terris, salinis, piscationibus venationibusve eorum aliqua praetensione molesti esse nolumus. Eandem correspondentiam, quam cum antecessoribus eorum habuimus, etiam cum ipsis habituri simus, quod Magnates atque populares facient. Mercatoribus utriusque Gentis liberae viae pateant, neque ab ipsis plus, quam ab antiquo, consuetum thelonium exigatur, et, quandocunque necesse fuerit, Chmelniccii Tractatus recipiatur. Deo volente cum hostis Moscus profligatus ac debilitatus fuerit et pacem deprecatus, sicuti bello uniti atque concordes fuirnus, ita in pace inseparabiles simus et us­que ad diem consumationis Nos adinvicem non esse seperaturos. Ad confirmanda ergo haec foedera atque Pacta has literas, sigillis munitas, ipsis tradidimus, sperantes in Deurn Clementissimum, ut quamdiu ex parte eorum haec conservantur integra, etiam ex Nostra de die in diem maiori observantia Pactorum mutua amicitia fovetur. Dabantur ad fluvium Borysthenem, anno Mahometis Millesimo, centesimo, vigesimo secundo, die decima 5-t mensis Zilhaddzes.

Deulet Sah Mirsa. Ahmet Sah. Ali Sah Mirsa Szyrin. Mustafa Mirza Szyrin. Chasam Betmur Mirsa Szyrin. Tuhmismir Segiud. Murad Sah Mirza Szyrin. Elchagi Calgai Szyrin. Mechmet Sahmir Mancat. Mubarek Sahmir Szyrin. El Cagi Chusein Aga, Chasan Mirsa MuAsur.

Kaptan Mirza Szyrin. Sultan Sahmersai Munsur. Sefersah Bay. Chagi Ordimur Mirsay Bazdag. Chusein Aga Bardaz. Chagis Mirsa Kipeiak. Adil Mirza Taygam.

etc. Sic de caeteris.

 

TRACTATUS PACIS 1NTER TURCAS ET MOSCOS PACTUS. ANNO 1711 IULII 14 DIE.

Post titulos et proemia solita haec scripturae ipsa series:

Postquam gratia Dei Altissimi Czarus Moscoviae cum toto exercitu suo ab exercitu Musulmanico semper victore, obsidione et clade debellatus fuerat, adiuvante Divina Sapientia, pacem deprecatus est hasque sequentes conditiones inivit: ut castellum Azow in eo statu, quo olim a Moscis acceptum fuerat cum toto suo territorio et aliis complementis Praefulgidae Portae extradi debeat; novaque castella: Samar, Kamiany Zaton et Tahanczroh totaliter destrui, tormentaque bellica et munitiones, quae in Kamiany Zaton repertae fuerint; et nunquam in posterum tam ex parte Portae Otomanicae, quam ex parte Moscorum, in dictis locis extrui debeant; Poloniae atque ei adhaerentibus Cosacis, et Zaporoviensihus, et iis Cosacis, qui

Serenissinio Hano, Crimeae Domi­no, Deulet Geraj confoederati sunt ex parte Czari, nulla in posterum molestia fiat, sed ut a longa annorum serie nullum ius habuit in illis locis, ita modo ex iis om­nibus sese subtrahere debeat. In posterum nullus Legatus Czari Constantinopoli residere debeat, sed solummodo mercatores, per ter­ram adventantes ac redeuntes, in provinciis Imperii mercaturam exercere possint. Quotquot captivi Turcae, qui tum ab antiquo, tum hisce temporibus capti, apud Moscos reperiuntur, Praefulgidae Por­tae restitui debeant. Regi Sueciae, Praefulgidae Portae protectione gaudenti, in redeundo ad Regnum suum tuto ex parte Cza­ri nulla molestia ac impedimentum inferatur, postea vero, si, favente gratia Divina, inter se, convenerint, pacem inire possint. Subditi et alii, qui tum ex par­te Praefulgidae Portae ad Moscos, tum a Moscis ad Portam confugerint, nulla fiat iniuria, et ut praeteritis temere susceptis actionibus eorum indulgeatur Serenissimi Eminentis Domini Nostri Imperatoris gratia Imperatoria rogata est. Donec ergo hic Tractatus Constantinopoli stipuletur, per Ministros Nostros hanc Syngrapham fecimus ac dedimus illi. Cza­rus vero Moscoviae praedictus ad executioni mittendas hic contentas conditiones, datis obsidibus et Syngrapha recta cum exercitu suo ad Regnum suum pergere debeat, neque in eundo tum ab exer­citu victore, tum a Tartarico molestiam patiatur. Postquam autem dictae res consignatae fuerint et Tractatus ab utraque parte stipulatus atque consignatus fuerit, obsides, qui iussu Czari ad Castra Imperatoria felicitati annexa venerunt, scilicet Czari Secretarius singularis in Magnatos Christianos Baro Procancellarius Petrus Szaphirow et Generalis Michael Borysowicz Szeremetew, qui extrema felicitate coronentur, praestito debito servitio, libere absque mora ad patriarn suam redire possint. Dab. Imperatoriis in Castris die 5-ta mensis Zemasielachir, anno Mahometis 1711, versus fluvium Prut in Moldavia.

 

INTEPRETATIO LITERARUM MAGNI HANI TARTARIAE, AD DUCEM ORLIK SCRIPTARUM, HABITA BENDERAE DIE 7-BRIS, ANNO 1711 ETC.

Praemissa sincerae amicitiae oblalione significatur:

Intellectis continentiis literarum Vestrarum, per Notarium Vestrum Generalem ad Nos missarum, adiuncto eidem uno ex Nostris hominibus, una cum interpretatione V-rum transmisimus, ad Celsissimum Mag­num Visirium, qui, postquam ex literis V-ris et verbis expediti omnia negotia rite cognovisset, remisit eundem cum literis ad Vos. Qua occasione Nos quoque misimus literas Nostras, quas cum acceperitis, omnia ex literis Celsissimi Visirii et verbis expediti Vestri manifesta erunt, quamobrem Vos quoque secundum tenorem eorundem exequamini et semper bonam spem et contentum animum habeatis etc. etc.

Item literarum Tihaiae Magni Visirii ad eundem eodem tempore, praemissis officiosis salutationibus:

Celsissimus Magnus Visirius, intellecta relalione expediti Vestri Notarii Generalis, placuit eidem, utVos cum Castris Imperialibus ad Praefulgidam Portam in promptu eundi sitis; exercitum tamen Vestrum, tam equestrem, quam pedestrem, Benderae existentem, mittatis ad Cosacos, quibus Serenissimus Hanus circa fortalitium Ozy stationes ordinavit; ratione victualium prospicietur ipsis ex Bendera et Ozy. Hac de causa scripsimus Nos quoque amicabiles literas et per expeditum Vestrum transmisimus. Quas dum acceperitis, exercitum Vestrum modo praescripto ad partes specificitas mittendo, Vos sitis in promptu, ut, dum Celsissimus Visirius castra moverit versus Praefulgidam Portam, eundem absque mora sequi possitis etc.

 

COPIAE LITERARUM A DUCE ORLIK, BENDERAE SCRIPTARUM ANNO 1711, 7-BRIS 17-A DIE, ET QUIDEM :

1-MA. AD VISIRIUM MAGNUM MAHMET BASSAM.

Celsissime atque Illustrissime, supreme Visiri, Domine Domine et Amice Gratiosissime! Alto supremum Celsitudinis V-ae solium venerarer silentio, nec auderem delicatas eius aures, publicis intentas curis, dolendis im­plere compellationibus, sed si parvae curae loquuntur, multo magis magnarum importantiarum negotia, publicam integritatem spectantia, silere non possunt. Igitur non temerario ausu, sed extrema eaque communi universi Exercitus necessitate compulsus, convenio supplici hoc libello Celsitudinem V-m per Dominum Notarium Nostrum Generalem, qui Altissimo Celsitudinis Vestrae iudicio submittendis instructus, quidquid nomine meo et universi Exercitus ad sapientissimam Celsitudinis V-ae trutinam proponet, hoc totum, ut clementissime apud Celsitudinem V-am exaudiatur et efficaci eius gratia adimpleatur, obsecro maneoque in perpetuum intimus amicus et servus etc.

2-DA. AD TIHAIAM EIUS EODEM TEMPORE.

Literas Excellentiae V-ae, per Dominum Nostrum Generalem nuper datas, ea, quae par est, observantia accepi ac omnia mihi relata ab ExcellentiaVestra commissa candido animo, ab ore eiusdem Notarii G. percepi. Sit ergo bene persuasa Excellentia V-a de mea promptitudine, qui semper feror ad nutus Celsissimi Visirii, Domi­ni mei Gratiosissimi, nec alium in integra vita ambio honorem, quam conformi nisu exequi mandata Celsitudinis Suae. Certe et nunc efficax esset animus mandatorum Cel­sissimi Visirii, quae sine mora reduci ad effectum curarentur, si illa mihi soli absolute liceret et propria activitate adimplere. Iura enim patria et lex antiqua in Exercitu Zaporoviensi serta tectaque vetat, ne Dux agat quid absolute ac pro suo arbitrio, quae ad publicum spectant, disponat, sed communicato consilio cum Primoribus patriae et Excrcitu integro. Quod institutum exemplo antecessorum meorum ego corporali iuramento confirmavi sacrosancteque ac inviolate in omni passu illud observando, idoneum ac necessarium mihi duxi: communicare illud negotium Exercitui Zaporoviensi ac consilio et trutinae ipsius committere, nempe: ut ego sim in promptu capessendae viae Constantinopolim et Exer­citus regiminis mei integer pedestris et equestris expediatur ad fortalitium Ozy in stativa. Non laeto fronte ad consulendum suscepit Exercitus cum suis Primoribus illas propositiones, praesertim, cum assecuratus fuerit per suum Koszowy a Serenissimo Hano stativis hybernalibus in Ukraina mox a iugo Moscovitico liberanda, et cum consideraverit ubique circa fortalitium Uzy loca omnia inhabitabilia, deserta ac ad subsistendum prorsus incommoda, expectans tamen expectavi resolutionem , et ecce inopinate et ultra omnem spem nostram, supervenit mandatum a Celsissimo Visirio per M. D. Salam Agasam, dissonum primo, ut ego, Dux, in persona mea cum Exercitu a Bendera ad praefatum fortalitium Ozy abirem, quod mandatuin in me consternationem, in universo vero Exercitu motus et metus suspiciosos de extraditione sua hostibus, contra me autem invidiosos excitavit aculeos, quibus pungor et saucior nonnisi speciali Excellentiae V-ae gratia medendus. Intelliget Excel. V-a omni contenta responsoriarum, ab Exercitu Zaporoviensi ad me datarum, quas perDominum Notarium Generalem ad Serenissimum Hanum misi communicandas Celsissiino Visirio. Idem D. Notarius Generalis, ex publico laudo et consilio instructus, quidquid Excel. V-ae proponenda proponet, dignetur Excellentia V-a, pro innata Sua gratia et benevolentia, clementissime exaudire et referenda referre Celsissimo Visirio, Domino Gratiosissimo, responsumque votis Nostris congruum apud Celsitudinem Suam conciliare. Non sterilescet illa gratia Excellentiae V-ae ingrato meo pectore, quae sibi ad omnes me nutus obligabit, sicut et nunc maneo et in perpetuum manere ambio, etc.

3-TIA AD INTERPRETEM MAGNUM, MAUROCORDATUM COGNOMENTO, EODEM TEMPORE.

Gloriari mihi sors concessit conformi votis mei honore, quod non solum Vos duo primae Magnitudinis lumina stricto fraternitatis nexu accopulata, Celsissimum Principem Moldaviae, charissimum Excel. V-ae fratrem, et ipsam Excel. V-am in caelo Orthodoxo Orientali, primo eoque venerabundo intuitu aspexerim, cognoverim, sed amicitiam fidam contraxerim; cuius spe fretus eo securius recurro in publicis meis ac universi Exercitus negotiis ad Excel. V-am, quam humili prece compello, ut candido pectore ac Chris­tiana vera compassione dignetur mihi patrocinare resque nostras omni meliori modo apud Celsissimum Supremum Visirium promovere. Instat Excel. V-a gloriosis vestigiis charissimi Sui et mei fratris, Celsissimi Principis Molda­viae, nec abnuat pari me persequi favore et candore , et certe inveniet me fidissimum sibi amicum, omnibus suis nutibus conformem, quibus quolibet in passu consecro promptissimum animum maneoque ad extremos ci­neres etc.

 

INTERPRETATIO LITERARUM SUPREMI VISIRII, MAHMET BASSAE, AD DUCEM ORLIK, HABITA BENDERAE 7 DIE 8-BRIS, 1711 ANNO.

Praemissis officiosis salutationibus:

Acceptis literis V-ris, per Notarium V-rum Generalem mis­sis, continentias earundem rite intelleximus. Vos in persona, sicuti antehac, collocuti sumus, venietis Nobiscum Constantinopolim;

Exercitum tamen V-rum tam equitatum, quam peditatum, usque dum negotia V-ri Regni in bonum ordinem redigentur, secundum continentiam literarum N-rum, antehac scriptarum, mittatis ad reliquos Cosacos Zaporovienses, qui degunt circa fluviurn Ozy, quo­rum victualia Benderae ipsis administrabuntur. Hac vice equitatui V-o ordinavimus dari circa Ozy decem mille modiolos hordei, de quo exhibendo mandatum etiam cum literis N-ris misimus ad Vos per eundem D. Notarium Generalem, qui, favente Deo, cum pervenerit, ad Vos, Exerci­tum V-rum, tain equitatum, quam peditatum, ad reliquos Cosacos Zaporovienses versus Ozy mittendo vos Nobiscum Constantinopolim veniatis. Sitis insuper bona spe; omnem enim curam restabiliendae V-ae securitatis et tranquillitatis habebimus. Et remotis om­nibus afflictionibus animi, Vosmet in persona ad Nos quam citissime veniatis etc.

 

INTERPRETATIO LITERARUM MAGNI HANI AD DUCEM ORLIK ET RELIQUOS OFFICIALES, EODEM TEMPORE AC IN MATERIA HABITA.

Praemissis amicabilibus salutationibus:

Acceptis literis Vestris per Notarium V-rum Generalem, contentoque eorum rite intellecto de iisdem negotiis collocuti sumus cum Celsissimo Magno Visirio. Quoniam Vos in protec-tionem Nostram accepimus , do­nec status Ukrainae in ordinem redigetur, necessum, ut V-ri ho­mines, qui modo in his partibus reperiuntur, eo usque, quo negotia ibidem componentur, cum omni tranquillitate in his locis commorentur. Peditatum itaque V-rum circa fluvium Ozy collocando, provisio ipsis ex parte Fulgidae Portae administrabitur; Dux aulem Vester pro omnibus V-ris nego­tiis, rite perficiendis, oportet, ut Constantinopolim veniat, et in hoc nec Vos contrariemini. Fulgida enim Porta, quoniam Vos in protectionem suam accepit, maximam Vestri curam habet et vult, quod nec Mosci, nec alii ingerant rebus Vestris, sed ut cum omni securitate et tranquillitate manere possitis. Quaedam negotia oretenus dicenda commissa sunt D. Notario V-ro Generali, dum perveniet ad Vos, ex relatione eius cuncta intelligetis etc.

 

COPIA I.ITERARUM AD EXCELL. SCOROPADSCIUM, AB ORLIK SCRIPTARUM ANNO 1711, DIE 7-BRIS 20-MA. (polonice)

 

SUMMA, CAPITA SEU MOMENTA, QUAE N. N. AULAE MOSCOVITICAE, PER MODUM CONSILII DE REBUS AD PORTAM OTOMANICAM HAC TEMPESTATE AGESDIS INSINUAVERAT.

1-mo. Ante omnia providendum, ut Portae Otomanicae amicitia et bona voluntas conservetur illibata, nihilque non eidem indulgendum atque promittendum potius (tametsi effectus non statim sequatur, sed executio rei promissae procrastinetur), quam vel minima suspicio animi diffidentis aut parum amici relinquatur, quamdiu bellum Sueticum duraverit, eo enim finito facile reperietur occasio destinata Czareae Maiestatis, gloriamque armorum eius, etiam versus eas Regiones prosequendi dilatandique.

2-do. Interea fervente hello adhuc Suetico via ad id sterni poterit subiugatione Ukrainae et Gentis Rossiacae atque Exercitus Zaporoviensis ab utraque parte Borysthenis usque ad Mare Nigrum deletis aut etiam translatis in longinquas oras veteribus incolis, ita, ut isti terrarum tractus semper obnoxii maneant Imperio Moscovitico fortalitiisque ac praesidiis militum Suecorum ac Germanicorum, hoc bello captivorum, ubi opportunitas locorum permiserit, muniantur atque provideantur ita rebus omnibus, ad victum et defensionem necessariis, ut cum totus Exercitus Moscoviticus illuc pervenerit, eorum affatim ibi inveniat ad sui sustentationem. Ad haec loca etiam illa Poloniae confinia, quae ad conatus Czareae Maiestatis perficiendos maxime videbuntur necessaria et opportuna, similiter muniri poterunt, invitante ad id praesentium rerum facie ac conditione in Polonia, sub specie protectionis praestandae.

3-tio. Postquam Tartari, ad utramque partem Borysthenis et ad Pontum Euxinum manentes, ita amiserant eorum propugnaculum, sine ullo negotio sub iugum mitti poterunt, commodoque inde certiore longe, quam antea armorum successu, Tartarea Crymensis invadi atque in ditionem redigi potis est propter situm regionis contiguae atque prope implicatae ditionibus Moscoviticis, ad quam occupandam atque uniendam Imperio Moscovitico ipsa rei gerendae facilitas non minus, quam utilitas necessitasque invitant, praesertim cum ab ea parte, qua portum Taganrogensem spectat, intra spatium octodecim horarum ascensus in eam fieri possit cum navibus, uti praesens delineatio sub litera A demonstrat, eademque militum manu spatium, quod Perekop et Kiercz separat.

 

COPIA LITERARUM A DUCE ORLIK AD SUPREMVM VISIRIUM, BENDERAE 10 DIE MARTII, 1712 ANNO.

Quam primum innotuerat mihi, Moscos haereditarium sibi ius pro possidenda Kiiovia eiusque Satrapia perperam formare ac praetendere, non intermisi eo in passu occasionem scribendi ad Celsit. V-am adiungendique scriptis veram hac in re relationem, ex variis libris historicis decerptam, qua satis luculenter potuit Celsit.V-ram informari de iis omnibus, quae iuste ac legitime praetendimus et vindicanda de violenta Moscorum possessione curamus. Nunc vero cum novus nuntius dubiam mihi his, quae sequuntur, relatis adhibendam attulerat fidem, quasi Mosci apud Praefulgidam Portam, operam tractandae pacis navantes, iam sola tantum Kiiovia potiri contendunt, universam autem Ukrainam, ab utraque parte Borysthenis sitam, pristinae libertati restituere coguntur, admirabundus diu haerebam super omnem impossibilitatem, quam mihi utriusque status Ecclesiastici et Civilis ratio persuadebat, praesertim, cum optime sciverim, nec Kiioviam sine Ukraina, nec Ukrainam sine Kiiovia unquam posse esse; quid enim valeret caput si­ne membris et membra sine capite? quae inter se semper sunt communicativa et correlativa. Et certe importuna mihi lucta cum cogitationibus intercesserat, quidnam Mosci sibi vellent? quidve per hoc molirentur? Ut Kiioviam finibus suis non conterminatam, tanquam cor primum vivens in visceribus Ukrainae, occuparent ac possiderent. Ratio mihi inpromptu fuerat; Moscos eo fine in avellendam ab Ukraina suoque iuri adsciscendam Kiioviam, omnem vim et curam impendere, ut semper prae foribus habendo, aucta ibi, qua voluerint qualitate arma sua, tremendam periclitandam ac cogitandam continuo de amplectenda iterum protectione sua Ukrainam constringant oculosque et animos ipsius suspensos ac pertaesos Kiioviam convertant. Quid enim in utroque statu Ecclesiastico et Politico charius et clarius possit es­se Ukrainae, quam caput suum Kiiovia, ubi Religionis nostrae fons et origo scaturigit, ubi sac­ra loca devoto cultu adorantur et pro adimplendis votis ac obsolvendis negotiis spiritualibus populus de universa Ukraina confluit, ubi doctrina fidei nostrae Orthodoxae promulgatur, ubi Ecclesiasticus clerus in sacros suos constituitur ordines, ubi Roxolana iuventus studiis instruitur, quae omnia Mosci, redacta suae posses­sioni Kiiovia, non solum impedirent, praecluderent ac in perpetuum ab Ukraina demoverent, sed et viscera eius innato astu, praestigiis, molimine et factionibus rimando internos motus et metus excitarent, ac per arcanos suggestus et apertas machinationes, ad periculosam perniciosamque seditionem proceres et gregarios commoverent, et qua possint arte valere in partes suas Ukrainam trahere desudarent, praesertim si nacti occasionem, arma contra Augustissimum Imperium Otomanicum arripere voluerint, a quibus, tanquam a domesticis et internis hostibus, quae et qualia verenda essent Ukrainae, discrimina, quilibet alta mente perpendere potest. Et hae considerationes haecque horrenda mala, quibus Moscorum ra­bies Kiioviae plantata hucusque miseram Ukrainam praemit et opprimit, suggerebant mihi stimulum compellandi supplici libello Celsitudinem V-ram de vindicanda ab immani Moscorum iugo cum inte­gra Ukraina, principaliori eius urbe, Kiiovia, cuius libertas eo facilius mihi sperari poterat, quo felicius desperata negotia nostra circa liberandarn universam Ukrainam apud Praefulgidam Portam successisse ex certis relatis putabam. Sed ecce erro, putando, praesertim cum certius hic a Serenisshno Hano instruor, quod Mosci non solum Kiioviae, verum et totius Transborysthenalis Ukrainae, illegitima possessione potiri studenrio, restitutionein eius contrario nisu renuntiant ac renuunt, cis Borysthenem autem non sui iuris unam eandemque Ukrainensem Provinciam immani ac illicito suo ausu recentissime devastatam, desertam, incineratam depopulatamque et Polonis et nobis possidendam relinquunt, et hoc dant, quod non habent, nec habere possunt. Detego igitur tam abominandam larvam, qua Moscorom machinationes praestigia ac deceptiones cooperiuntur, quibus aperte Praefulgidam Portam Otomanicam eludunt et illudunt. Quid eliani enim Mosci iuris habent ad Ukrainam, cis Borysthenem sitam,quam non cedendam, sed perpetuo iure possessionem nostram spectandam, gubernate adhuc sceptra Polonica Joanne Sobiescio, Pactis de aeterna pace conventis, Reipublicae Polonae cesserunt, licet eam in praeiudicium nostrum inscio et inconsulto Duce et Exercitu Zaporoviensi, si cedere non debuerant, tanquam haereditariam nostrain ditionem, de Polonorum potestate victricibus nostris et auxiliaribus armis vindicatam; sed de hoc post cum Polonis liber decertandi aperietur campus, modo autem Praefulgida Porta altissimo suo iudicio perpendat et penetret arcana Moscorum molimina, quid ipsi velint? Quando et Polonis toties, quoties occasio poscit, et nobis, interveniente nunc apud Praefulgidam Portam tractatu pacis, unam eandemque Cisborysthenalem Ukrainam restituunt; nonne latet hic ignis suppositus cineri doloso, quo sufflamare et concitare intendunt Polonos ad litigandum cum Praefulgida Porta de possessione praefatae Ukrainae et ad ineundum secum in colligationein armorum contra eandem Praefulgidam Portam? Et quamvis seclusis omnibus praetensionibus Polonorum et Moscorum liberata esset provincia haec Cisborystheniana adscisceriturque iuri nostro, tamen indeserta illa, devastata et depopulata a Moscis regione, nil aliud nobis restat, ni­si cum animalibus misere vivendum. Sit et habitabilis et culta innumerisque incolis referta, attamen nulla ibi nobis vivendi speranda securitas, si Mosci Ukrainam illam trans Borysthenem possidebunt, de qua nobis praeci­pue lis cum illis intercedit, quoniam non solum tot Duces, Antecessores mei, et universus Exercitus, utramque partem Borysthenis insulas Zaporovienses incolens, cum Moscis de eliberanda ab immani eorum servitute, magis illa Imperio ipsorum contermina, quam haec Ukraina, vario bellorum eventu contendebant, verum et Dux Mazepa non alio rnotivo associaverat arma confoederata Zaporoviensia Serenissimo Regi Sueciae, hucque sub protectionem Praefulgidae Portae una cum Eius Maiestate confugerat, nisi ut libertati pristinae assertam universam Ukrainam, praecipue illam, trans Borysthenem sitam, in diebus suis videret. Quid enim Duci illi, longo senio provecto, sterili et ultimo de linea sua decedenti, tot opibus totque divitiis affluenti, amore, respectibus et intima Czari Moscovitici confidentia glorianti, amplius necessum fuerat, quam sola et unica patriae suae libertas? Cuius zelo ductus omnia, et ipsarn vitam, omnibus chariorem, contempsit, ut patria nostra in libertatatem assurgeret, quam nunc de iugo Moscovitico liberandam curae et tulelae Celsiludinis Ves-trae consecro et humillime supplico, ut Celsitudo Vestra pro aeviterna nominis sui gloria et pro publico Imperii Othomanici commodo universam Ukrainam, ab utraque parte Borysthenis sitam, cum principali eius urbe Kiiovia, de illegitima possessione et potestate Moscovitica vindicare dignetur. Pio hoc et glorioso opere obligabit Celsitudo Vestra Praefulgidae Portae Othomanicae et sibimet ipsi eandem Ukrainam, patriam nostram, ad perpetuam gratitudinem et ad omnia obsequiorum genera, praecipue vero me, qui semel pro semper maneo.

Illustrissimae Celsitudinis V-ae intimus amicus et servus, P. Orlik.

Hae literae ad Visirium, nomine Iusup Bassam, ad Constantinopolim missae.